‘Wat heel belangrijk is voor mij als operazangeres, is een goede akoestiek. Als je merkt dat je niet goed te horen bent over het orkest, kan je nooit iemand raken. Je kan doen wat je wilt, maar vanuit de klank die ik voortbreng, moet het komen. Er zijn zalen, en je voelt dat echt, die beroemd zijn om hun akoestiek, zoals de Semper Oper in Dresden

(Afbeelding te zien via deze link: https://img.theculturetrip.com/1440x/smart/wp-content/uploads/2017/10/zuschauerraum_rechts_c_klaus_gigga.jpg ).’

 

‘Nee, Bayreuth niet. Nee, helemaal niet. Het is een hele rare zaal, waar je heel erg aan moet wennen. Ik hou ervan om mezelf een beetje terug te horen. Het Koninklijk Concertgebouw in Amsterdam is ook fantastisch, maar ook daar moet je wennen aan de lange nagalm. Het allerergste, en dan heb je gewoon geen plezier, is een slechte akoestiek. Als er echt niets terugkomt. Dat is heel zwaar. Dan moet je echt hard werken. Dan is er geen lol meer aan. Er zijn wel een paar zalen waar je voelt, dat je minder hoeft te werken. Eigenlijk is het heel gek dat je je moet aanpassen. Je zou overal hetzelfde moeten kunnen zingen.’

 

‘Ja, het is daarom ook heel fijn om meerdere repetities te doen in een zaal. Dat je daarmee ook echt die zaal kan leren kennen, voelen, en dat moet dus ook met het decor erbij. Want dat maakt het ook elke keer weer anders. In de MET in New York, wat echt een enorm grote zaal is, heel wijd en heel diep, met onwijs veel stoelen, is het, afhankelijke van het decor, lastig zingen.

(Afbeelding te zien via deze link: https://untappedcities.com/wp-content/uploads/2018/08/NYC-Met-Opera-Backstage-Tour-Auditorium-From-Stage.jpg )

De opera van San Francisco is ook enorm groot, maar ik vond die zo veel lekkerder zingen dan de MET.

(Afbeelding te zien via deze link: https://www.wfmt.com/wp-content/uploads/2017/09/war-memorial-opera-house.jpg )’

 

 

‘Wat ik echt verbijsterend vind, is dat er in de opleiding zo weinig aandacht voor is, wat het betekent om op een podium te staan. Een podium met zeg 100 man orkest en een zaal met 4000 stoelen. Dat is een heel ander gevoel dan in een kamer naast een piano gaan staan te oefenen. Het is misschien moeilijk te leren in een opleiding, maar het is wel echt belangrijk. Want als je daar zomaar ineens staat, wordt het niks. Ik heb dat ook wel eens gebruikt in een masterclass, en getracht iemand zich te laten voorstellen, dat hij of zij daar staat in zo’n zaal als de MET. Je bent als zanger in het begin soms blij dat je in een zwart gat staat te zingen, en niet al die mensen ziet zitten.

 

(Afbeelding te zien via deze link: https://www.stuttgarter-nachrichten.de/media.media.f8ef5509-a1fb-441b-b77c-43fa09106518.original1024.jpg ).

‘Ik heb daar zes jaar gewerkt en ik vond het inderdaad niet een van de makkelijkste zalen, maar het had geen slechte akoestiek. Veel operahuizen van eind 19^e eeuw zijn zo gebouwd als die van Stuttgart. Ik moet eerlijk zeggen, ik heb daar nooit zo over nagedacht, dat het zo’n afstand was. Dat het orkest tussen jou en het publiek zit is bijna altijd zo. Daar wen je aan, en het is ook fijn. Je moet er ook niet tegen vechten, tegen dat enorme geluid wat uit die bak komt, want dan ben je verloren. Je moet het een beetje ‘ride the wave’ doen. Je moet een beetje surfen, want dan zeil je er wel overheen.’ Eva lacht wat verontschuldigend ‘Ja, dat is mijn hele werk.’

 

‘Ja dat is zo. Er zijn dirigenten die het orkest niet in toom kunnen houden, en ook orkesten die zichzelf niet in toom kunnen houden. Dan wordt het een vette brei waar je dan overheen staat te brullen.’

 

‘Nee joh, ik was zo geëmotioneerd. Ik ben drie weken mijn stem kwijt geweest. Het is het leukste dat ik ooit gedaan heb.’

Oh mooi, maar daar zong je dus direct naar het publiek toe. En het tweede filmpje was in de Berliner Philharmoniker waar je met dirigent Simon Rattle en zanger Stuart Skelton het duet uit Tristan und Isolde zong, en waar je een intieme scene met je medespeler hebt, maar ook af en toe het publiek inkijkt. En de derde, de opera Manon Lescaut, waar je heel ingetogen bent en niet naar het publiek kijkt.

‘Het zijn drie verschillende dingen. Een concert is heel anders dan een opera. Bij een opera is het de bedoeling dat je in je rol zit. Ik stel het mij altijd zo voor, dat het publiek in mijn huiskamer kijkt, als een soort ‘Big Brother’, naar wat er op dat moment in mijn leven gebeurt. Je moet ze niet erkennen, want je bent niet met ze bezig. En zoiets als “Aan de Amsterdamse Grachten”, dan ben je met elkaar aan het zingen, dat is zo leuk. En bij zo’n concert in een concertzaal zit het publiek vaak zo dichtbij het podium, daar kan je ze niet ontkennen. En het is dan ook geen donker gat waar je in staat te zingen.’   

 

Wat is leuker?        

‘Het is allemaal leuk. Ik vind het zelf wel altijd heel leuk als je in je rol zit in een opera. Ik heb dan soms helemaal niet eens door dat er publiek zit. Als het goed gaat, hé. Dan ben ik een ander mens en kan ik mij laten gaan in een verhaal. Ik vond het in het begin ook heel moeilijk om concerten te geven. Het is voor mij bij opera heel comfortabel om achter het orkest te zitten, in mijn wereld met het decor, met mijn medespelers, met mijn sfeer, kleuren, geuren, alles. Ik heb ook vaak het idee dat er helemaal niemand naar mij kijkt, waardoor ik mij helemaal vrij voel om gestoorde dingen te doen. Maar als ik zie dat mensen naar mij zitten te kijken, vind ik dat veel vervelender. Gelukkig heb ik nu een soort performancecoach waar ik mee werk, zodat ik ook liederen kan doen. En ik mij niet, zoals ik dat altijd deed bij een concertante operauitvoering, verschuil in de rol. Zij leert mij dat ik moet voelen wat er gebeurt in het lied, welke rol ik daarin kan spelen en wat ik zie en voel. Daar maak ik dan een cirkel van en op het podium ga ik daar dan in staan.’  

‘Ja, ik denk het wel. Kijk, ik heb er eigenlijk nooit goed over nagedacht. Ik heb wel het idee dat je een zaal kan voelen. Dat je voelt of mensen erin zitten. Met opera is het gewoon echt zo dat je het verhaal moet zien te vertellen en op die manier contact moet maken met alles wat bij die opera hoort.’  

‘Het was zo geweldig! En je maakt ook niet vaak mee dat alles klopt en in elkaar valt. Zoals hoe Mariss Jansons en het Concertgebouworkest de muziek behandelden. Het geweldige decor, waarvan ik eerst dacht, what the fuck is dit, met aarde op de grond en een glazen huis, maar ik vond het uiteindelijk zo gaaf. Een geweldige cast en regie, fantastische kostuums, mooie pruiken. Echt alles viel samen. Heel bijzonder.

(Afbeelding te zien via deze link: https://www.operaballet.nl/nl/opera/2005-2006/voorstelling/lady-macbeth-van-mtsensk )’

 

‘Ik vond het echt heel moeilijk, om in mijn rol te zitten, op de grond te liggen, en gewoon mensen te zien zitten. En dan zie ik uit een ooghoek iemand een beetje zitten wegdommelen. En dat wil ik helemaal niet zien. Ik wil in mijn wereld blijven.

(Afbeelding te zien via deze link: https://www.operaballet.nl/nl/opera/2019-2020/voorstelling/die-walkure ).’

 

‘Ja ik weet het. Een heleboel waren er helemaal lyrisch over. En ik kan mij dat ook voorstellen, want het is heel bijzonder en spannend en nieuw, in de zin dat zoiets normaal niet gedaan wordt. Het duurde even voordat ik eraan gewend was, maar uiteindelijk vond ik het supergaaf om te doen. De akoestiek was wel moeilijk en de relatie met de dirigent was, door de setting, ook lastig. Het is dan wel heel fijn dat er een hele repetitieperiode aan vooraf gaat.

Soms in Wenen heb ik maar één repetitie op het toneel. En ik heb ook Lady MacBeth in het Mariinsky theater in St. Petersburg gedaan met dirigent Gergjev. Dat was een avontuur. Ik had één repetitie op het toneel, een uur voor de voorstelling, en Gergjev kwam een half uur te laat. En het was er ook nog zo stoffig en droog. Toen ik vroeg of er iets aan gedaan kon worden, zei een vrouw in het Engels met een zwaar Russisch accent: “This is not the Metropolitan” en vervolgens ging ze met een plantenspuitje op het toneel staan spuiten.

 

‘Nou muziek is wel heel belangrijk, maar net als bij de Lady MacBeth, als het allemaal in elkaar grijpt, dan raakt het niet een beetje, dan is het een bom. Dat is ook het mooie van opera, dat je al die dingen bij elkaar kan hebben, waardoor het een totaalervaring is. Er zijn van die operauitvoeringen die dat hebben. Dialogues des Carmélites van Robert Carsen is er ook zo een.  

 

‘Dat kan ik je wel even laten zien, als je mee wilt lopen?’

‘Hier is onze studieruimte. We hebben een fascinatie voor oude zangers met een bepaalde klank. We houden heel erg van opera’s uit de tijd van het Verismo, met opera’s van Puccini en Mascagni, enzo. Dat zijn heel vaak emotionele verhalen. De zangers van toen herken je direct aan hun stem. Van een van hen heb ik dus ook les gehad, mevrouw Corradetti. Als die oude vrouw van 93 soms iets voordeed dan brak je hart direct. Tegenwoordig vindt men het al snel te sentimenteel en moet het allemaal perfect klinken, maar toen was het juist een persoonlijkheid die zong, en dat raakt je volgens mij meer.’

‘We zijn er ook heel blij mee. Jammer dat Frank er niet bij is, hij had ook heel veel kunnen vertellen en dan hadden we een dubbelinterview kunnen doen.’

‘Behalve de akoestiek, uhh? Nou, dat is toch eigenlijk wel hét ding. Het spel en de zang moeten samenkomen. De stem, de zang moet de emotie geven. Uiteindelijk worden mensen geraakt door je stem.’

‘Jawel hoor. Want mensen komen in jouw wereld en je laat ze toe. Ik heb niet het idee dat ik met mijn neus op die mensen moet zitten om intimiteit te hebben. Het ontstaat door wat ik speel en de muziek. Mensen moeten meegesleurd worden door je verhaal. Ik denk ook dat het heel erg te maken heeft met je focus en concentratie. Als je focus is bij wat je bent op dat moment en wat je meemaakt, en niet bij “Shit mijn schoenen zitten te strak.”, of “Wat ga ik vandaag ook alweer doen?”, dan hou je het publiek vast. Volgens mij hoef je dan niet zo dichtbij te zijn als bij Die Walküre. Maar eigenlijk moet je dat aan het publiek vragen.

Ik begrijp wel dat dichterbij een impact kan hebben. Voor het publiek is opera, kijken naar een andere wereld, en bijna altijd een kijkdoos achter de lijst. Waar voor mijn gevoel ook heel veel intimiteit kan zijn.

Ik moet ineens denken dat ik een keer helemaal geraakt was toen ik naar de Lion King ging, omdat in het begin al die beesten opkwamen vanuit de zaal. Dat vond ik heel indrukwekkend, omdat je er dan middenin zit. Het heeft inderdaad een hele sterke werking.’

 

‘Je moet je wel instellen op de grootte.’

 

‘Oh god, dat weet ik niet. Ik vond bijvoorbeeld San Francisco een heerlijke zaal, en die hebben meer dan 3000 stoelen. Ik hou misschien niet van heel klein, dat geeft mij een beetje een benepen gevoel. Dan kan ik mijn stem niet laten gaan.’

 

Concertante uitvoeringen in een concertzaal zijn anders dan een opera op toneel. Je staat naast de dirigent, orkest achter je. Het podium in concertzalen is vaak best hoog ten opzichte van het publiek, maakt het jou iets uit hoe hoog dat is? 

‘Nou ik zal je eerlijk zeggen, als de akoestiek goed is, maakt het mij niets uit. Ik heb bijvoorbeeld ook gezongen in dat theatertje naast het Festpielhuis in Bayreuth (Afbeelding te zien via deze link: https://seeingtheform.files.wordpress.com/2017/01/bibiena-giuseppe-galli-bayreuth2.jpg ). Dat is een prachtig barok zaaltje, maar het was er qua akoestiek schuurpapier droog. En daardoor helemaal niet fijn. Ik heb ook gezongen in The Royal Albert Hall, dat was ook heel moeilijk. Dat kwam ook omdat je ziet hoe groot het is. Er gaan daar wel 5000 mensen in.

(Afbeelding te zien via deze link: https://mlmoyxskntre.i.optimole.com/yU5hn3A.2o8Z~3e079/w:833/h:467/q:75/https://www.time-lapse-systems.co.uk/wp-content/uploads/2016/06/RoyalAlbertHall.jpg )’

 

‘Ik heb liever dat donkere gat. Er zijn mensen die in slaap vallen en dat zie je allemaal. Of die de hele tijd op hun horloge kijken of in hun neus peuteren. Dat leidt mij ontzettend af. Maar ik hou er wel heel erg van om concerten te geven, zeker met een goede dirigent naast je. Het is wel minder veilig en vaak richt ik daarom mijn blik meer op het oneindige.’

 

‘Die is er, ja. Dat is heel fijn. Ik heb heel veel met hem gedaan. Met hem heb ik in 2007 mijn eerste Sieglinde gezongen, wat overigens ook zijn eerste Walküre was. Muzikaal hebben we echt geweldige dingen meegemaakt.   

Het is heel fijn werken met goede dirigenten naast je. Ik doe namelijk alles op mijn gehoor. Er zijn dirigenten die willen dat je naar hun slag kijkt, maar dat werkt bij mij helemaal niet. En de goede dirigenten daar heb je een connectie mee, al kijk je ze helemaal niet aan. Die voelen jou en jij voelt hen. Dat is met Rattle, Gergjev, Bernhard Haitink, Marco Amiliato, Donald Runnicles, Pappano. Als je zo’n band hebt, dan lijkt het wel of je met z’n tweeën in die zaal bent.

Ik kan mij een concert met Gergjev herinneren, die ging expres zo staan dat ik hem helemaal niet kon zien. Dat maakte ook niet zo veel uit, want hij was in mijn hoofd. Hij kan zich zo aan jou koppelen, dat het lijkt alsof hij al weet wat jij gaat doen. Jij neemt een adem en hij voelt hoe langzaam of snel jij een zin gaat zingen. Dat is echt heel leuk.’

‘Ja, dat is inderdaad wel het einde eigenlijk. Dat zijn de mooiste ervaringen.

‘Ja, dat vind ik wel. Maar ja, wat kan ik er aan doen?’

‘Dat zou kunnen. De coach waar ik mee werk heeft wel eens aan een zaal proberen uit te leggen wat er allemaal komt kijken bij opera. Een acteur bij toneel speelt op zichzelf en met zijn medespelers, maar wij hebben altijd ook nog die dirigent en het orkest. Als alles dan samenvalt, is het daardoor ook extra bijzonder. Het is daarom ook belangrijk om goed te repeteren. Want dan kan je in een flow komen. Dan zijn er geen blokkades. Ik geloof wel in die energetische dingen. Dat het publiek ook voelt als het aan onze kant goed zit. Het moet een flow zijn. Elke vezel van mij moet er helemaal in zijn.’

 

‘Nu al? Heb je er wel iets aan?’

‘En dat de akoestiek zo goed is, dat we niet hoeven te vechten tegen dat orkest.’

 

Gek hé, ik zou nu eigenlijk naar München moeten en dan door naar Hong Kong, maar ik weet niet of dat wel doorgaat.

Ik hoorde vandaag dat Hong Kong op slot zit.  

‘Oh, nou dat wordt wat!’